آموزش ارزشمندبودن فردیت به کودکان پیش‌دبستانی
الهام فخرایی//
وقتی از آموزش به‌ویژه برای کودکان حرف می‌زنیم، مهم است که به توانایی و نیاز مخاطب توجه کنیم. توانایی تمرکز کودکان زیر هفت سال معمولا بین ۱۰ تا ۲۰ دقیقه در نوسان است، بنابراین نمی‌توان انتظار کلاس درس به‌شکل معمول را داشت. در مقابل یکی از روش‌های مناسب و ضروری، عینی‌سازی مفاهیم از طریق تجربه بدون آموزش مستقیم است.
در این فعالیت روش ما گفت‌وگو و کاوشگری به‌طور فردی و جمعی است و باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی کنیم که فرد یا جمع بیشترین تمرکز را روی فعالیت داشته باشد.
البته وقتی با بچه‌ها گفت‌وگو می‌کنیم ایده‌ها و برداشت‌های فردی را محدود نمی‌کنیم. مثلا در فعالیت حاضر می‌توانیم به فراخور گفت‌وگوها روی مفاهیم مختلفی کار کنیم. مفاهیمی مانند همدلی، تفاوت، برتری، ارزشگذاری و….
فعالیت:
ابتدا از بچه‌ها می‌خواهیم که هر تعداد برگ می‌توانند جمع‌آوری کنند. برگ‌ها نباید شبیه هم باشند. اگر امکان گردش در فضای آزاد را ندارند، می‌توانید از تصاویر برگ‌های مختلف استفاده کنید. در مرحله بعدی از بچه‌ها می‌خواهیم همه برگ‌ها را کنار هم بچینند، درباره تفاوت‌ها و شباهت‌های هر مجموعه برگ از آنها سوال می‌کنیم و اجازه می‌دهیم با هم بحث کنند و یکدیگر را با توضیحاتشان قانع کنند.
سپس با پرسش‌هایی مانند اینکه کار برگ چیست، هر برگ چه چیزهایی دارد و کار کدام برگ برای درختی که به آن تعلق دارد، مهم‌تر است، ذهن آنها را متوجه لزوم تفاوت و کارکردهای آن و در عین حال ارزشگذاری می‌کنیم، مثلا: آیا می‌توان گفت اهمیت برگ درخت سیب برای درخت سیب کمتر از اهمیت برگ بوته رز برای بوته است؟ در ادامه همین بحث را به انسان‌ها و تفاوت‌هایشان بسط می‌دهیم. آیا تو چون در ظاهر با من متفاوت هستی، ممکن است بهتر یا برتر از من باشی؟ ارزش هر کدام از ما به چیست؟ آیا بودن ما ارزشمند است؟ آیا چیزهایی که هر کدام داریم ارزش ما را تعيين می‌کند یا آنچه هستیم؟
این پرسش‌ها می‌توانند به همین ترتیب ادامه داشته باشند، البته مهم است که بحث را به درستی هدایت کنیم. بنابراین هر جایی لازم بود از افراد مطلع کمک می‌گیریم.
کودک می‌تواند قبل و بعد از گفت‌وگو با دست‌ورزی با گل سفال‌گری، لوازم نقاشی و از این قبیل، دریافت‌هایش را عینی کند.
به این ترتیب با یک فعالت ساده، روی چند مفهوم کار کرده‌اید و به عبارتی با یک تیر چند نشان زده‌اید؛ هم اهميت فردیت و ارزشمندبودن را بررسی کردید و هم هوش زیست محیطی کودک را فعال کرده‌اید.