آسیبهای استفاده از تلویزیون برای کودکان
مرسده عامری//
فرق نمیکند در ایران یا در اروپا، متاسفانه این روزها بچهها از مشکلات مختلفی رنج میبرند. خیلی از مشکلاتشان را ما بزرگترها میسازیم. با انتخابها و رفتارهای نادرستمان. بچهها ناآرامتر از قبل هستند، تمرکزشان کمتر شده است و اختلالهای متفاوت در سنین پیش از دبستان در آنها مشهود شده. یکی از مهمترین دلایل آن، استفاده بیش از اندازه از تلویزیون، تبلت و موبایل است یا استفاده از این وسایل در سنین پایین. برای تاکید بر مضررات تلویزیون، به چند تحقیق سر زدم و آنها را خلاصه و ترجمه کردم.
همه میدانیم که نشستن زیاد باعث افزایش وزن و بیماریهای مزمن میشود. بر اساس آخرین تحقیقات انجام شده، میزان فشار خون کودکان با فعالیتی که برای زمان اوقات فراغتشان انتخاب می کنند، نسبت دارد. تلویزیوندیدن، استفاده از کامپیوتر یا تبلت و کتاب خواندن، تمامی رفتارهایی نشسته هستند اما تاثیر همه آنها بر فشار خون یکسان نیست.
با بررسی ۱۱۱ کودک ۳ تا ۸ سال در آمریکا متوجه شدند که هر چه کودکان بیشتر تلویزیون تماشا میکنند، فشار خونشان بیشتر افزایش پیدا میکند و این میزان افزایش، وابسته به میزان وزن کودک نیست که آیا او کودکی چاق است یا کودکی سالم با وزنی طبیعی. این تحقیقات نشان میدهند که نشستن زیاد کودکان به خصوص هنگام دیدن تلویزیون، باعث افزایش فشار خونشان میشود. در بین سرگرمیهای نشستنی، تلویزیون برای کودکان بدترین است. کودکان زیر دو سال اصلا اجازه دیدن تلویزیون را ندارند و کودکان ۲ تا ۳ سال میتوانند حداکثر روزی یک ساعت و کودکان ۳ تا ۶ سال حداکثر تا یک ساعتونیم تلویزیون ببیند یا از وسایل دیجیتال استفاده کنند. تلویزیوندیدن بدتر از دیگر فعالیتهای نشستنی است، چون آنها هیچ حرکتی ندارند. در ضمن هنگام تلویزیوندیدن این امکان وجود دارد که کودکان از غذاهای ناسالم مانند چیپس، پفک و هلههولههای نمکی استفاده کنند که آنها نیز باعث بالا رفتن فشار خونشان میشود.
تماشای تلویزیون فارغ از اینکه هدف آموزشی داشته باشد یا فقط برای سرگرمی باشد، تاثیرات منفی بسیاری دارد. تلویزیون در هر صورت به کودکان صدمه میزند. آسیبهایی که تلویزیون برای کودکان دارد در سال ۱۹۹۹ ثابت شد. اما پس از آن با آمدن اینترنت، دیویدی، تبلت، کامپیوتر و مدیاهای متفاوت، اما امروزه با وجود آگاهی از این مضرات، کودکان یک ساله نیز روزانه بین یک تا دو ساعت از وقت خود را با تلویزیون و مدیاهای مختلف سپری میکنند. به همین دلیل رسانههای تبلیغاتی سعی دارند، گروه هدف خود را به صفر سال کاهش دهند.
حتی اگر برنامههای تلویزیون آموزشی باشد، تاثیری منفی بر روی پروسه رشد کودکان دارد و به آنها صدمههای جبرانناپذیر وارد میکند. مطالعات و تحقیقات بسیاری نشان میدهند که ساعتهای زیاد جلوی تلویزیوننشستن باعث صدمهزدن به رشد زبانی کودک میشود. بازی آزاد با اسباببازیها، تاثیرات آموزشی بسیار بیشتری از تلویزیون و برنامههای آموزشی دیویدیها و اپلیکیشنها دارد. کودکان خردسال بیش از همه از ارتباط با دیگر انسانها میآموزند و نه از صفحه مانیتور.
بر اساس این تحقیقات هر چه استفاده از تلویزیون ساعات بیشتری باشد، نمرات کودکان در مدرسه بدتر میشود. حتی برنامههای کودک صدمات جبرانناپذیری را به رشد کودک وارد میکنند. در دانشگاه واشینگتن ۸۰ کودک را مورد بررسی قرار دادند و مشاهده کردند که حتی برنامههای آموزشی کودکان، به رشد خردسالان صدمه وارد میکنند. هیچکدام از تحقیقات انجام شده تا به حال نشان نمیدهد که تلویزیون اصلا برای کودکان مفید است.
یکی از دلایلی که تلویزیون به مغز کودکان آسیب وارد میکند تغییرات بسیار سریع تصاویر، صحنهها، صداها و روشنایی است. اینها باعث میشود که در کودکان خردسال حساسیت بیش از اندازه به وجود بیاید. حتی روشنگذاشتن تلویزیون در پس زمینه باعث میشود که به کودکان صدمه وارد شود و شنوایی و بینایی آنها را بیش از اندازه حساس میکند.
هر ساعتی که کودکان خردسال در جلوی تلویزیون سپری میکنند، صدماتی را به آنان وارد میکند که در سنین مدرسه خود را نشان میدهد. تحقیقی بر روی بیش از هزار کودک در کانادا نشان میدهد که استفاده زیاد از تلویزیون در سن ۲ تا ۴ سال، باعث ناتواناییهای بیشتر در مدرسه میشود. کودکانی که بیشتر از دیگر کودکان از تلویزیون استفاده کردهاند، ۷ درصد کمتر از دیگر کودکان، در کلاس مدرسه مشارکت و بازده دارند، به خصوص در ریاضی. در کودکان ده تا یازده ساله استفاده بیش از اندازه از صفحه موبایل و تبلت نشان داد که آنها بیشتر از دیگران دچار اختلالات احساسی، روانی بیشفعالی و سوءرفتار با همسالانشان میشوند. در این تحقیق هزار کودک ۱۰ تا ۱۱ ساله بررسی شدند که باید فرمهایی را پر میکردند که وضعیت روانیشان را در مصاحبه نشان میداد.
در سال ۲۰۰۵ بررسی ۱۰ هزار کودک در آلمان نشان داد که کودکانی که بیش از سه ساعت در روز تلویزیون تماشا میکنند، هنگام ورود به مدرسه ۵۰ درصد بیشتر از همسالانشان مشکلات کلامی و آموزش زبانی دارند. در کودکانی که بیش از ۴ ساعت تلویزیون نگاه میکردند، در فعالیتهای ماهیچههای بزرگ نیز مشکلات چشمگیری داشتند.
مشکل دیگری که محققان به آن اشاره کردهاند، صدمه به قسمتی از مغز است که مهارتهای خودتنظیمی در آن شکل میگیرد.
استفاده از تلویزیون مانند استفاده از سیگار است. همانطوریکه کشیدن هر سیگار، ۱۱ دقیقه زندگی را کوتاهتر میکند، نیم ساعت تلویزیون دیدن دقیقا همان کار را میکند. مطالعه طولی که در استرالیا انجام شد و از سال ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۸ طول کشید، ۱۱ هزار بزرگسان بالای ۲۵ سال را بررسی کرد. نتیجه این بود که هر یک ساعتی که این افراد تلویزیون تماشا کرده بودند، باعث شده که امید به زندگی شان، ۲۱،۸ دقیقه کاهش یابد. آنهایی که روزانه ۵ ساعت تلویزیون تماشا میکنند ۵ سال کوتاهتر از دیگران زندگی میکنند.
همانطور که میدانیم دوران کودکی سن بسیار تعیین کنندهای برای رشد مغز و شکلگیری رفتار است. کودکان هرچه کوچکتر باشند، تلویزیون تاثیر بدتری بر روی آنان میگذارد. از همه بدتر نوزادانی هستند که در جلوی تلویزیون قرار داده میشوند. مغز یک نوزاد، برای یادگیری نیاز به پاسخ و عکسالعمل متقابل دارد و تلویزیون این عکسالعمل و پاسخ را برای آنها ندارد.
بهترین حالت این است که کودکان تا سه سالگی اصلا تلویزیون نبینند. اگر قرار باشد کودکان تلویزیون تماشا کنند، باید برنامههای انتخاب شده و بسیار کوتاه را ببینند و آن هم در آغوش والدینشان بنشیند و نه اینکه به تنهایی تلویزیون تماشا کنند. تحقیقات یک موسسه تایلندی نشان میدهد حتی دیویدیهای آموزشی که برای نوزادان تهیه شدهاند، میتوانند بهحرفافتادن کودکان را به تعویق بیاندازد.
بنابر این تحقیقات، بهتر است کودکان را جلوی تلویزیون تنها نگذارید و برنامهها را حتما قبلا خودتان تماشا کنید. کارتونهای والتدیزنی هیچکدام از نظر محتوا و زمانی مناسب کودکان زیر ۶ سال نیستند، از نشاندادن آنها به کودکان زیر۶ سال خودداری کنید.
غذاخوردن کودکان باید در کنار شما انجام شود، در زمان غذا با هم درباره روزتان تبادل احساس و نظر کنید. غذاخوردن جلوی تلویزیون و به تنهایی برای کودکان مناسب نیست.
***
منابع: وبسایت مجله تایمز، وبسایت تلویزیون رمشَیت آلمان، وبسایت مادر سوئیسی