صلح، فقدان اختلاف نیست
مترجم: سحر طبیب‌زاده//
۱۰ روش برای گسترش صلح در کلاس درس
وقتی برای کلاستان در سال تحصیلی جدید برنامه‌ریزی می‌کنید؛ برای زبان، ریاضی، تاریخ و جغرافیا طرح درس آماده می‌کنید، اما آنچه معمولا فراموش می‌شود برنامه‌ریزی برای آموزش صلح است.
گسترش صلح بخش مهمی از کار «دکتر مونتسوری» بود. جملۀ «پیش‌گیری از جنگ وظیفۀ سیاست‌مداران است؛ بنا‌کردن صلح وظیفۀ آموزش.» یکی از معروف‌ترین گفته‌های اوست. منتسوری این وظیفه را در روزگارِ خود بسیار حیاتی می‌دانست؛ وظیفه‌ای که امروزه شاید از همیشه مهم‌تر باشد.
در ادامه به بررسی ۱۰ روشِ گنجاندن صلح دربرنامهء آموزشی می‌پردازیم:
۱- با تعریف واژه «صلح» برای دانش‌آموزان شروع کنید. می‌توانید از آن‌ها بپرسید به‌نظرشان صلح به‌چه‌معنا است. پاسخ‌هایشان احتمالا بسیار روشنگر خواهد بود. دانش‌آموزان معمولا از فهمیدن این حقیقت که صلح را می‌توان در جاهای زیادی یافت، شگفت‌زده می‌شوند. صلح تنها مربوط به صلح جهانی نمی‌شود. آن‌ها می‌توانند در ایجاد محیطی صلح‌آمیز هرکجا که هستند مشارکت کنند.
صلح ممکن است معنای متفاوتی برای افراد داشته باشد. برای من، صلح به معنای نبود اختلاف نیست. چنین تصویری دنیایی خیالی است که هیچ‌کدام از ما در آن زندگی نمی‌کنیم. به‌جای آن، صلح یادگیری مواجهه با اختلافات است به نحوی که نیازها، خواسته‌ها و حقوق یکی بر دیگران رجحان نیابد. صلح یادگیری حل اختلافات به‌گونه‌ای است که بر احترام به فرد و گروه هردو متمرکز باشد.
۲- کلاستان را «منطقهء صلح» اعلام کنید و اجازه هیچ‌نوع قلدری به کسی ندهید. در ابتدای سال تحصیلی، ضوابطی را وضع کنید و برای همه دانش‌آموزان بفرستید. موافقت همه آن‌ها با این قوانین را کسب کنید (حتی می‌توان با امضای لیستی از این قوانین به آن‌ها مسئولیت داد.)
۳- مهارت‌های حل اختلاف را آموزش دهید. یک راه، که کودکان از آن لذت می‌برند، ایفای نقش است. زمانی را انتخاب کنید که همه حاضرند و هیچ اختلاف حل‌نشده‌ای در‌میان نیست. نمایشی از موقعیت‌های متفاوت نزاع که میان کودکان دیده‌اید اجرا کنید. درمورد روش‌های صلح‌آمیز حل اختلاف گفت‌وگو کنید. می‌توانید مهارت‌های مصالحه، رعایت نوبت و گوش‌دادن را شرح دهید و در موردشان به بحث بنشینید.
یک تکنیک حل اختلاف که کودکان دوست دارند، انتخاب یک شیء در کلاس یا خانه است که همیشه موقع حل اختلاف از آن استفاده کنند. کودکان مقابل هم، و یا در یک دایره می‌نشینند، هرکس که آن شیء را دارد صحبت می‌کند، هیچ‌کس نمی‌تواند حرفش را قطع کند. هروقت آن شیء دست‌به‌دست شد، نفر بعد صحبت می‌کند. تجربیات من نشان‌داده که این تکنیک در موقعیت‌های پرتنش عالی عمل می‌کند.
۴- در رویدادهای سالیانه مانند شعرخوانی، اجرای موسیقی و سایر اجراها، گهگاه موضوع صلح را انتخاب کنید. از کودکان بخواهید داستان‌ها، اشعار و ترانه‌هایی با موضوع صلح بیابند. همچنین آن‌ها شاید بخواهند نقاشی‌ای از صلح و معنایی که برایشان دارد بکشند. با توجه‌کردن به پاسخ‌هایشان نیز می‌توان بینش خوبی به‌دست آورد.
۵- آموزش صلح با تغییر سن دانش‌آموزان تغییر می‌کند؛ کودکان در سنین بالاتر طبیعتا می‌توانند با مطالعه کشورها و فرهنگ‌های مختلف، تاریخ صلح و جنگ را بیاموزند. آن‌ها همچنین می‌توانند با تحقیق و نوشتن درباره صلح و آموزش صلح، در سطحی بالاتر مشارکت داشته باشند.
۶- از کودکان بخواهید با احترام‌گذاشتن به مواد، حیوانات خانگی، گیاهان و کودکان دیگر در مراقبت از محیطشان مشارکت کنند.
۷- هنگام مطالعه جغرافی، تاریخ و سایر فرهنگ‌ها بر احترام‌گذاشتن به تنوع سنت‌ها و عاداتی که در گوشه‌و‌کنار جهان یافت می‌شود، تاکید کنید.
۸- توجه کنید که از مدرسه‌تان به عنوان مکانی برای صلح جهانی نام‌برده شود. سازمان «اهالی دنیا» این پروژه را هدایت می‌کند و اطلاعات زیادی درمورد آموزش صلح دارد.
۹- مثال خوبی باشید. در حضور کودکان، با والدین، همسر یا سایر آموزگاران مجادله نکنید. درباره دیگران با احترام صحبت کنید. شایعه‌پراکنی نکنید و مهربان باشید. به‌آسانی ممکن است فراموش کنید کودکان هر حرکت شما را زیر نظر دارند و از رفتارتان بیش از گفتارتان می‌آموزند.
۱۰- در مدرسه یا خانه، جشن‌ها و مراسم ویژه برپا کنید. این مراسم می‌تواند شامل جشن‌های شاد یا مناسبت‌های اندوه‌ناک باشد (مانند از دست‌دادن حیوان خانگی) همه می‌توانند در برنامه‌ریزی، چیدمان و برگزاری جشن مشارکت کنند.
***
نوشته لوری بورن، برگرفته از وبلاگ مونتسوری برای همه.