شکل‌گیری هویت جنسیتی در کودکان
ترجمه: محمدرضا بزم‌آرا//
تفاوت جنسیت و جنس چیست؟
دختر یا پسر بودن چیزی است که به شکل خیلی طبیعی حس می‌شود. در هنگام تولد بچه‌ها بر اساس مشخصه فیزیکی‌شان مونث یا مذکر نامیده می‌شوند. مذکر یا مونث بودن به «جنس» نوزاد اشاره دارد. هنگامی‌که کودکان توانایی بروز رفتارهایشان را به‌دست می‌آورند خود را به عنوان یک پسر یا یک دختر (یا گاه چیزی میان این دو) نشان می‌دهند. این «هویت جنسیتی» آنهاست. هویت جنسیتی بیشتر کودکان با جنس آنها منطبق است. هرچند در برخی کودکان انطباق میان هویت جنسیتی و جنس‌شان چندان آشکار نیست. در این مقاله درباره رفتار درست والدین برای رشد سالم شخصیت جنسیتی کودکان بحث می‌کنیم.
هویت جنسیتی چگونه در کودکان شکل می‌گیرد؟
در حدود 2 سالگی کودکان به تفاوت فیزیکی بین دخترها و پسرها آگاه می‌شوند. قبل از ۳ سالگی بیشتر کودکان قادرند خودشان را به عنوان پسر یا دختر بشناسند. در حدود 4 سالگی بیشتر کودکان درک پایداری از هویت جنسیتی‌شان دارند. در طول همین مدت کودکان درباره نقش‌های رفتاری جنسیتی می‌آموزند و با «کارهای دخترانه» و «کارهای پسرانه» آشنا می‌شوند.
قبل از ۳ سالگی کودکان تفاوت اسباب‌بازی‌های دخترانه و پسرانه را متوجه می‌شوند و شروع به بازی کردن با کودکانی می‌کنند که فعالیت‌های تعریف شده برای جنسیت خودشان را انجام می‌دهند. به‌طور مثال دختران جذب عروسک و خانه بازی می‌شوند و پسرها به بازی‌های فعالانه‌تر علاقه نشان می‌دهند و از سرباز و کامیون اسباب‌بازی لذت می‌برند.
والدین چکار می‌توانند بکنند؟
همه بچه‌ها نیاز دارند فرصت آشنا شدن با نقش‌های جنسیتی متفاوت و تجربه انواع دیگر بازی‌ها را داشته باشند. مطمئن شوید محیط اطراف کودکتان بازتابی از نقش‌های متنوع جنسیتی است. مثلا:
– کتاب‌ها و پازل‌هایی را برای کودکان تهیه کنید که مردان و زنان را در نقش‌هایی متفاوت و متنوع نشان دهد (پدرهای خانه‌دار، مادرهای شاغل، پرستارهای مرد، پلیس‌های زن و…)
– اسباب‌بازی‌های مختلفی برای بچه‌ها بخرید شامل ماشین‌های اسباب‌بازی و قطعات خانه‌سازی و عروسک و…
– کودکان در ۶ سالگی بیشتر زمان بازی‌شان را با همجنسان خود می‌گذرانند و ممکن است به ورزش‌ها و فعالیت‌هایی گرایش داشته باشند که منطبق با جنسیتشان است. مهم است که به کودکان اجازه انتخاب ورزش‌ها و فعالیت‌هایی که علاقه دارند را بدهید.
کودکان چگونه جنسیتشان را بروز می‌دهند؟
علاوه بر انتخاب بازی‌ها اسباب‌بازی‌ها و ورزش‌ها، کودکان معمولا جنسیتشان را از راه‌های زیر بروز می‌دهند:
– مدل مو و لباس
– ترجیح‌دادن نام‌های مستعار خاص
– رفتارهای اجتماعی که بازتابی از مراتب مختلف تندخویی، سلطه‌طلبی، وابستگی و ملایمت است.
– رفتارها و حرکات بدنی و سایر اعمال غیر کلامی که بخشی از هویت مردانه و زنانه است.
– ارتباطات اجتماعی شامل جنسیت دوستان، و افرادی که کودک تصمیم می‌گیرد از آنها تقلید کند.
با اینکه به نظر می‌رسد رفتارهای خاص جنسیتی کودک تحت تاثیر هویت‌یابی او از مردان و زنانی است که در زندگی‌اش دیده، احساس دختر یا پسر بودن (هویت جنسیتی) نمی‌تواند تغییر کند.
کلیشه‌های جنسیتی
در طول زمان جامعه درک کرده است که کلیشه‌های رفتاری و مشخصه مردانه و زنانه نادقیق است. در گذشته دختران تنها اجازه داشتند کارهای زنانه انجام دهند؛ با عروسک بازی کنند و آشپزی کنند. از آنها انتظار می‌رفت منفعل‌تر باشند. از پسرها جسارت و رفتارهای مردانه انتظار می‌رفت.
زمانه تغییر کرده، انتظارات ما از کارهای دخترانه و پسرانه تغییر کرده است. دختران در ورزش‌ها و عناون درسی موفق می‌شوند که به شکل سنتی مردانه به‌‌نظر می‌رسند و پسرها در کارهای هنری موفقیت کسب می‌کنند که به‌شکل سنتی زنانه دانسته می‌شود. همه بچه‌ها رفتارهایی بروز می‌دهند که نوعا از رفتارهای جنسیت متضادشان انتظار می‌رود. هیچ‌کس منحصرا رفتارهای مردانه و زنانه ندارد و این طبیعی است.
وقتی علایق یا توانایی‌های کودکی متفاوت با انتظارات جامعه از اوست، او معمولا تحت تبعیض یا خشونت قرار می‌گیرد. طبیعی است که والدین بخواهند کودکانشان توسط جامعه پذیرفته شود. با این وجود، کودکان نیاز دارند احساس راحتی داشته باشند و از خودشان راضی باشند. اگر مثلا پسرتان در ورزش موفق نیست، فرصت‌های زیاد دیگری وجود خواهد داشت که او در زمینه‌های دیگری موفق باشد. هر کودکی توانایی‌های خاص خودش را دارد و ممکن است در ابتدا خودش یا جامعه با این موضوع راحت نباشد، اما همین توانایی‌ها در صورت پرورش یافتن منشا موفقیت‌های فعلی و آتی او خواهد بود.
پس، با وجود نیرویی که کودکتان را به سوی الگوهای جدید یا سنتی جنسیتی سوق می‌دهد، به او کمک کنید تا از توانایی‌های بالقوه منحصر به فردش راضی باشد. چندان نگران این نباشید که آیا علایق و توانایی‌های فرزندتان با تعاریف فعلی جامعه از نقش‌های جنسیتی هم‌خوانی دارد یا خیر.
***