درخت زندگی؛ حفظ محیط‌زیست با فلسفه
الهام فخرایی//
طرح «درخت زندگی» در سال ۹۴ بر اساس p4c یا فلسفه برای کودکان (فبک) و با هدف حفظ محیط‌زیست ویژه کودکان ۶ تا ۱۲ سال توسط الهام فخرایی طراحی و تدوین شد. در سال ۹۵ و ۹۶ این فرصت با حمایت بخش فرهنگی-تفریحی شهرداری اصفهان فراهم شد تا این طرح تحت پروژه‌ای به نام «باغ داروک» اجرایی شود.
درخت زندگی درواقع اولین گام رسمی در جهت ارائه‌ای کاربردی و بین‌رشته‌ای از رابطه فبک و طبیعت بود که الهام فخرایی طراحی و پیشنهاد کرد و تحت عنوان پروژه «باغ داروک» پیاده شد. این طرح، ضمن لحاظ‌کردن همه‌جانبه نیازهای روانشناختی و زیستی کودک، با پرداختن به موضوع محیط‌زیست به‌عنوان اولویتی جدی برای جامعه‌ای که امروز با انواع و اقسام پیامدهای کنش معیوب و ناکارآمدش با طبیعت درگیر است، تلاش می‌کند با کمک تسهیلگری و به روش p4c و ضمن در نظر گرفتن ملزومات طبیعت‌گرایانه، توجه کودکان را به طبیعت و رابطه‌اش با محیط‌زیست جلب کند.
روند این پروژه از آغاز تا پایان بر مبنای مطالعات و بررسی‌های طراح آن شکل گرفت. الهام فخرایی در این خصوص می گوید: «این شیوه یکپارچه علی‌رغم چالش‌ها، سختی کار و برخی کارشکنی‌های معمول موجب شد پروژه از سطح انسجام و هدفمندی قابل‌قبولی برخوردار شود. تیم تسهیلگران این طرح، طی زمانی برنامه‌ریزی‌شده، دوره تئوری را گذراندند و سپس در فعالیت عملی، فرایند تحولی و رشد همه‌جانبه کودکان حاضر در طرح را، که با فراخوان عمومی ثبت‌نام کرده بودند، رصد کردند. من به‌عنوان مدرس دوره و طراح پروژه هر جلسه، ضمن نظارت بر فعالیت کیفی تسهیلگران و روند اجرایی پروژه، گزارش‌های دریافتی از تیم تسهیلگری را بازخوانی و تصحیح می‌نمودم و طی فعالیت عملی نکات لازم را به تیم منتقل می‌کردم.»
این نظارت و هم‌کوشی منسجم، چنان که صاحب طرح عنوان می‌کند، «منجر شد به بازخوردهای مثبتی که طی هفته‌های متوالی از مخاطب (چه کودک و چه بزرگسال) دریافت کردم و همچنان نیز ادامه دارد و مقدمه‌ای است برای اجرای طرح در شهرهای دیگر».
و اما سخن پایانی از زبان طراح: در هفته‌های اخیر، علی‌رغم شادی حاصل از موفقیت پروژه، اخباری مبنی بر سوءاستفاده برخی افراد از این طرح و منتسب دانستن خود با پروژه باغ داروک، تدریس محتوا و طرح درخت زندگی دریافت کردم که از این فرصت استفاده می‌کنم و، ضمن دعوت جمعی به طراحی و پیگیری چنین طرح‌هایی در خصوص محیط‌زیست و تلاش برای رقم زدن آن از کودکی، تاکید میـ‌کنم که شخصا و طی نزدیک به یک سال تحقیق و مطالعه مستمر «طرح درخت زندگی، پروژه باغ داروک و تربیت تسهیلگر ویژه» این طرح را ذیل کارگروه طبیعت و ملل طراحی و اجرا کردم. بنابراین از دریافت چنین اخباری درباره افرادی که در حاشیه طرح بوده‌اند و حتی از کم و کیف محتوای دوره و اصل موضوع مطلع نیستند، متاسف می‌شوم. در پایان از دفتر فرهنگی-تفریحی سازمان شهرداری اصفهان و اعضای تیم تسهیلگری تشکر می‌کنم و امیدوارم صداقت را هم‌راستا با کارهای کیفی، به‌ویژه برای کودکان، در این عرصه شاهد باشیم.
