ختنه دختران کنیایی به روایت عکسهای یک ایرانی
نگاههایی که از یک فاجعه خبر میدهند
نیوشا توکلیان، عکاس ایرانی که روزها با دختران قربانی ختنه در کنیا زندگی کرده، میگوید: این عکسها، داستانهایی وحشتناک از زخمهای روحی آنها را بازگو میکند.
از پلهها بالا میروم، در شلوغی جمعیت، از بین تمام عكسها، در میان قابها و كادرهایی كه از سوژههای مختلف بر دیوارها نقش بسته، در میان چهرههای مات و مبهوت یا لبخند بر لب آنها كه مقابل دوربین ژست گرفتهاند، در بین عكسهایی از جنگ عراق و سوریه، میان عكسهایی از «صفحات خالی یک آلبوم عكس ایرانی»، یک سكوی كوچک سیاه، توجه را جلب میكند؛ لایتباكسی از چهرههای دختران سیاهپوست. دخترانی كه نگاهشان از یک فاجعه خبر میدهد، از یك اتفاق بزرگ، اتفاقی كه حتی اگر دربارهاش ندانی، میفهمی زندگیشان بعد از آن، دیگر مثل قبل نیست.
چهره این دختران را دوربین نیوشا توكلیان ثبت كرده؛ در یك خانه امن در كنیا. جایی كه دخترانی كه مورد عمل ختنه قرار گرفتهاند یا از این عمل فرار كردهاند، به آنجا پناه میبرند. خانهای كه نیوشا توكلیان، به عنوان عكاس، 20 روز را با آنها زندگی كرده. او در حالی كه در كنار این گزارش تصویری ایستاده و با اندوه به عكسهای «سقوط آزاد» نگاه میكند، به خبرآنلاین میگوید: این پروژه به سفارش سازمان غیردولتی نسل دختران در كنیا انجام شده كه به دنبال پایان دادن به عمل غیرانسانی ختنه دختران است. كریسمس سال 2015 بود كه پیشنهاد شد بروم كنیا و از دخترانی كه در معرض تجاوز جنسی یا ختنه قرار دارند عكاسی كنم. ختنه دختران هنوز در بسیاری از جوامع آفریقایی رواج دارد. این سوژه تلخ و دردناک، از دغدغههای من است و آن را قبول كردم، 20 روز در این خانه امن با دخترانی كه عكسشان را میبینید زندگی كردم. این عكسها، داستانهایی بسیار وحشتناک از زخمهای روحی آنها را بازگو میكند.
او به رنجهای این دختران اشاره میكند؛ دخترانی كه مورد عمل ختنه قرار گرفته و بعضی دیگر، وقتی فهمیده بودند قرار است با طلوع خورشید، چنین بلایی سرشان بیاید، از خانه فرار كرده و به این مركز پناه آورده بودند: آنها را قبل از روزی كه مجبور به ازدواج با افرادی بسیار بزرگتر از خودشان شوند مورد عمل ختنه قرار میدهند. این دختران را در ازای دریافت گاو و گوساله به همسری مردان مسن روستا درمیآورند و بعد گوشت گاو و گوساله را به پسرانشان میدهند تا تنومندتر شوند. خیلی دردناک است. این دختران در موقعیت حساسی زندگی میكنند، داستانشان همیشه ناشناخته میماند، میلیونها دختر در كشورهای مختلف با این سرنوشت مواجه میشوند اما هنوز كه هنوز است این داستان تلخ متوقف نشده است.
نیوشا توكلیان به ایران هم اشاره میكند؛ به زنانی كه در جنوب و غرب كشورمان، سرنوشت مشابهی با دخترانی دارند كه عكس و داستان زندگیشان در این نمایشگاه دیده میشود: در جنوب و غرب ایران هم ناقصسازی جنسی زنان را داریم، همیشه دلم میخواسته سرنوشت زنان قربانی ختنه در كشور خودمان را هم به گوش بقیه برسانم اما متاسفانه فضا آنقدر باز نیست كه بتوانم این پروژه عكاسی را در ایران انجام دهم.
این عكسها، كه حالا از یک كشور آفریقایی به تهران رسیده، در چند كشور دیگر هم به نمایش درآمده، كاری كه توكلیان، آن را رسالت خودش میداند: تنها كاری كه میتوانم به عنوان عكاس در این زمینه انجام دهم این است كه این عكسها را در مطبوعات و گالریهای مختلف به دیگران نشان دهم و تلاش كنم مردم بیشتری را با این عمل غیرانسانی آشنا كنم. وقتی عمل ختنه روی زنی انجام میشود، او دیگر زندگی طبیعی ندارد و فقط یک جسم از او باقی میماند. روح زن را با ناقصسازی جنسی میكشند. دنیایش را تباه میكنند. انجیاوهای زیادی هستند كه با این كار مبارزه میكنند اما متاسفانه ما هنوز در ایران چنین جایی را مانند آن كه در كنیا از آن عكاسی كردم نداریم، جایی كه دخترانی كه در معرض این اتفاق هستند بتوانند به آن پناه ببرند و از آنها حمایت شود. این موضوعی است كه ممكن است كمتر به آن فكر كنیم ولی مهم است كه در بین روزمرگیهایمان به فكر زنانی هم باشیم كه این خطرات آنها را تهدید میكند اما صدایشان به جایی نمیرسد.
نمایشگاه عكسهای نیوشا توكلیان با عنوان «میدانم چرا شورشی آواز سر میدهد» در گالری آبانبار برپا شده است. نمایشگاهگردان این نمایشگاه ولی محلوجی است و تا 29 اردیبهشت میتوانید برای دیدن این عكسها به خیابان انقلاب، دروازه دولت، خیابان خاقانی، بنبست روشنمنش، پلاک دو بروید. این نمایشگاه، شامل آثار عكاسی 20 سال گذشته نیوشا توكلیان است. او، متولد 1360، عكاسی خودآموخته است كه از نوجوانی در مطبوعات ایران كار كرده، از سال 1381 رویدادهای بینالمللی را پوشش داده و به عنوان عكاس مستند، از جنگهای منطقه، فجایای ملی و قیامها عكاسی كرده است.