روش‌های انتخاب اسباب‌بازی برای کودکان
مرسده عامری//
امروز با عجله داشتم به سمت مترو می‌رفتم، کودکی جلو راهم بود. مادرش مشغول پیغام دادن با موبایل بود و کودک، در حالی که دو دستش به سمت بالا کشیده و دراز بود، موبایل را از مادرش درخواست می‌کرد. تقریبا روی نوک پاها و کج‌ومعوج راه می‌رفت و اصلا متوجه نبود که راه من را سد کرده است. این روزها در اینجا و آنجا بسیار می‌بینم که کودکان دستشان را برای گرفتن تبلت یا موبایل والدینشان دراز کرده‌اند، اما کم می‌بینم دستی را که برای گرفتن لگویی، فرفره‌ای، تیله‌ای یا عروسکی دراز شده باشد.
منشا اسباب‌بازی
اسباب‌بازی اغلب هر شی‌ای است که برای بازی استفاده می‌شود. اسباب‌بازی و بازی از زمان‌های قدیم و در فرهنگ‌های مختلف وجود دارند. آنها ممکن است بسیار ساده یا بسیار پیچیده باشند؛ بنابراین هر شی که می‌توان از آن برای سرگرمی و بازی استفاده کرد قابلیت تبدیل شدن به اسباب‌بازی را دارد. قدمت اسباب‌بازی تقریبا به قدمت بشریت است. برخی اسباب‌بازی‌های امروزی سابقه بسیار طولانی دارند و از سال‌ها پیش در زندگی مردم نقش مهمی داشته‌اند.
مثلا بخش‌هایی از یک عروسک کشف شده که مربوط به زمان بابل باستان و مصر است. عروسک‌ها احتمالا قدیمی‌ترین اسباب‌بازی هستند. یکی دیگر از اسباب‌بازی‌های شناخته‌شده توپ است که زمان استفاده آن تقریبا به مصر باستان برمی‌گردد. در قرون وسطی توپ بیضی‌شکل یا گرد از مثانه حیوانات تهیه می‌شد.
در ایران نیز ۲۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح اسباب‌بازی‌هایی از سنگ‌های آهکی کشف شده است.
از ۳۰۰۰ سال پیش در یونان یویوهای سنگی وجود داشته است، به نظر می‌رسد در چین باستان نیز با آن بازی می‌کرده‌اند. کودکان در روم باستان با عروسک‌های خیمه‌شب‌بازی و با شکل‌های هندسی درست‌شده از عاج بازی می‌کردند. پسران یونانی و رومی نیز با اتومبیل‌های کوچک بازی می‌کردند.
تا پایان قرن هجدهم، تمام اسباب‌بازی‌ها با دست ساخته می‌شد. قرن هجدهم در انگلستان پازل اختراع شد و در قرن بیستم محبوب شد؛ درواقع آن را ابزاری آموزشی در نظر گرفته بودند.
چرا بازی‌ها و اسباب‌بازی‌ها مهم‌اند؟
کودک از طریق بازی می‌آموزد و مهارت‌های فیزیکی، روانی و اجتماعی‌اش رشد می‌کند. بازی کار کودک است و اسباب‌بازی ابزار اوست. اسباب‌بازی مناسب می‌تواند به کودک کمک کند کارش را به‌خوبی انجام دهد.
البته اسباب‌بازی به این دلیل محبوب است که سرگرم‌کننده است، اما سهم آن در بالیدن کودک را اصلا نباید دست‌کم گرفت. مثلا کودکی که با ماشین اسباب‌بازی بازی می‌کند، عضلات بزرگ خود را به کار می‌اندازد؛ هنگام طناب زدن هماهنگی خود را بهبود می‌بخشد؛ هنگامی که به توپ لگد می‌زند و دوچرخه‌سواری می‌کند حفظ تعادل را می‌آموزد و بازی با بلوک‌های ساختمانی یا نقاشی کردن تمرین بسیار خوبی برای هماهنگی حرکات دست و چشم اوست.
وقتی کودکی با آجره‌ها ساخت‌وساز می‌کند، پازل درست می‌کند یا لباس مبدل می‌پوشد و نمایش بازی می‌کند، فرایندهای تفکر و خلاقیت خود را تحریک می‌کند؛ درست مثل زمانی که آلت موسیقی می‌نوازد، کاردستی درست می‌کند یا اثری هنری خلق می‌کند.
اهمیت بازی برای کسب مهارت‌های اجتماعی نباید نادیده گرفته شود. بازی کمک می‌کند کودک محیط خود را بهتر درک کند و دلسوزتر شود و نیز از خودمحوری‌اش کاسته می‌شود. هنگام بازی با همسالان، کودکان قواعد اجتماعی مانند چگونگی تسلط بر خود هنگام برخورد با دیگران و پذیرش احساسات سرخوردگی را می‌آموزند. آنها یاد می‌گیرند اسباب‌بازی‌هایشان را شریک شوند و از خود انعطاف به خرج دهند و نیز می‌آموزند مشکلاتشان را با کمک دیگران حل کنند.
کودکان هنگام بازی از بزرگسالان تقلید می‌کنند. تقلید در انسان ذاتی است. بسیاری از امور روزمره را کودکان تقلید می‌کنند و درنتیجه آنها را بازی‌گونه می‌آموزند. می‌بینیم که یک دختربچه عروسکش را می‌خواباند، همان‌طور که احتمالا بعدها کودک خود را می‌خواباند، یا شاید این‌طور وانمود کند که چیزی را برای هم‌بازی‌های خود طبخ می‌کند. و پسربچه‌ها با ماشین‌هایشان رانندگی می‌کنند و حتی صدای موتور آن را درمی‌آورند و این‌گونه خودشان را برای رانندگی واقعی آماده می‌کنند.
اسباب‌بازی چند کارکرد مهم دارد: به کودکان فرصت می‌دهد چیزهای جدید بیاموزند، بیازمایند، خود را کشف کنند و خلاقانه فعالیت کنند. اسباب‌بازی‌ها می‌توانند شخصیت، توانایی‌ها و استعدادهای کودک را تقویت کنند. کودکان خود را در بازی ابراز می‌کنند.
انتخاب دقیق اسباب‌بازی
در دیلی تلگراف لندن می‌خوانیم: «امروزه اسباب‌بازی یک جامعه خشن و بی‌قانون را به تصویر می‌کشد.» این بیانیه را نمی‌توان به همه اسباب‌بازی‌ها تعمیم داد، اما این روزها اسباب‌بازی‌های کلاسیک کمتر دیده می‌شود و بیشتر اسباب‌بازی‌های تغییرشکل‌یافته، چهره‌های عضلانی، قیافه‌های تهاجمی و… می‌بینید. بسیاری از اسباب‌بازی‌های تجاری در دسترس نیز ایدئولوژی سلطه را ترویج می‌کنند که براساس خشونت، پرخاشگری، قدرت، به‌سلطه درآوردن و ترس بنا شده است.
انجمن ملی روانشناسان مدرسه در ایالات متحده تایید کرده است که بازی با اسباب‌بازی‌هایی که خشونت را ترویج می‌کنند «بر یادگیری و بالیدن کودکان اثر منفی دارد و ممکن است عواقب خطرناکی داشته باشد». مطالعات نشان می‌دهد بازی‌های رایانه‌ای و ویدئویی خشونت‌بار ممکن است باعث پرخاشگری شود یا به رفتار جنایتکارانه منتهی شود. به همین دلیل هر فرد بالغ که مسئول یک کودک است باید با دقت نظر اسباب‌بازی‌های او را انتخاب کند.
به‌لطف پیشرفت‌های تکنولوژیک مدرن، در حال حاضر اسباب‌بازی‌های زیادی وجود دارد، اما بسیاری از آنها ممکن است قیمتشان از بودجه خانواده تجاوز کند، حوصله کودک را زود سر ببرد یا حس خوبی به او ندهد. بچه‌ها گاهی اسباب‌بازی‌های رایانه‌ای گران‌قیمتی را درخواست می‌کنند که در تبلیغات دیده‌اند. اما به‌نظر می‌رسد وقتی ساعت‌ها در حیاط با یک توپ لاستیکی بازی می‌کنند، لذت بیشتری می‌برند.
:اسباب‌بازی‌ای خوب است که
ایمن و برای سن، مهارت‌ها و توانایی‌های جسمی کودک مناسب باشد
(باکیفیت و بادوام باشد (کودکان دوست دارند همه چیز را از هم جدا کنند
به اندازه کافی جالب و هیجان‌انگیز باشد تا توجه کودک را جلب کند
تخیل و خلاقیت کودک را تحریک کند
مقرون‌به‌صرفه باشد و تنها به یکی-دوبار استفاده محدود نشود
غیرسمی باشد
:خوب است قبل از خریدن اسباب‌بازی سوالاتی از خودمان بپرسیم
آیا اسباب‌بازی را برای خودمان می‌خریم یا برای فرزندانمان؟
آیا این اسباب‌بازی‌ها برای سلامت فرزندان ما و محیط زیست مفیدند؟
آیا اصلا همه اسباب‌بازی‌ها یا بازیچه‌ها خریدنی هستند؟
برای اینکه اسباب‌بازی‌ها خطرناک نشوند چه کنیم؟
اسباب‌بازی کودکان بزرگ‌تر را دور از دسترس کودکان کوچک‌تر قرار دهید
دفترچه راهنما و تمام دستورالعمل‌های ایمنی اسباب‌بازی را بادقت بخوانید و در صورت امکان برای کودک بازگو کنید
به کودک و هم‌بازی‌هایش نحوه استفاده درست از اسباب‌بازی و جمع‌آوری آن را آموزش دهید
اسباب‌بازی‌هایی که سطح سروصدای بالایی دارند خریداری نکنید
اسباب‌بازی‌ها را به‌صورت دوره‌ای بررسی کنید. اسباب‌بازی‌های آسیب‌دیده در صورت لزوم باید تعمیر یا دور انداخته شوند
فقط به کودکان بزرگ‌تر و فقط تحت نظارت والدین اجازه دهید با اسباب‌بازی‌هایی بازی کنند که به‌طور بالقوه ممکن است خطرناک باشند، مثلا لبه‌های تیز دارند یا می‌توان با آنها به سمت چیزی هدف‌گیری کرد. همین امر برای اسباب‌بازی‌های برقی نیز صادق است
اسباب‌بازی‌هایی را که تکه‌های کوچک دارند ممکن است کودکان کوچک‌تر ببلعند
کودکان به‌مرور علاقه خود را به اسباب‌بازی‌شان سریع‌تر از قبل از دست می‌دهند، قهرمانی جایگزین قهرمان دیگر می‌شود و هیچ شخصیتی مدت طولانی دوام نمی‌آورد. خیلی از این اسباب‌بازی‌ها خلاقیت کودکان را برنمی‌انگیزند
مدتی است مصرف‌گرایی دامن خانواده‌های ایرانی را نیز گرفته. اسباب‌بازی‌های پلاستیکی بزرگ و رنگی که در خانه‌های بازی (پلی‌هاوس‌ها) به چشم می‌خورند توجه والدین بسیاری را جلب کرده‌اند، طوری که حتی میزان اسباب‌بازی و بزرگی آن بر انتخاب برخی والدین برای مهدکودک و کلاس‌های کودکان تاثیر می‌گذارد
کودکان اروپایی این روزها با چه بازی می‌کنند؟
اسباب‌بازی‌های چوبی و دوستدار محیط زیست، با اینکه گران‌ترند، در اروپا طرفداران بسیاری دارند. این اسباب‌بازی‌ها شامل بلوک‌های ساخت‌وساز، آشپزخانه و تجهیزات آن در اندازه کوچک. ماشین‌ها و حیوانات، فرفره و از این قبیل می‌شوند. عروسک‌های دست‌دوز یا دوخته‌شده توسط افرادی با کسب‌وکارهای کوچک که از مواد طبیعی و دوستدار محیط زیست نیز تهیه شده‌اند برای خانواده‌های آگاه به محیط زیست جذاب‌ترند