آتش‌سوزی ساختمان پلاسکو و بحران آموزش‌های شهروندی
الهام سلمانی فروغی//
حادثه ساختمان پلاسکو در کمال بهت و ناباوری روی داد؛ درست مثل تمام حوادثی که هربار چند روزی همه را، از مسئولان مختلف گرفته تا مردم عادی، درگیر می‌کند و متاسفانه نتیجه‌ای ندارد جز همین اظهار تاسف و احیانا صدور چند بیانیه، چند اعتراض، چند دعوای سیاسی و غیرسیاسی و نهایتا چند اخطار که کسی هم در عمل جدی‌شان نمی‌گیرد.
درباره رفتار نادرست مردم در محل حادثه بسیار نوشتند و بسیار خواندیم و دیدیم. کنجکاوی و بعضا دخالت افراد غیرمتخصص هنگام وقوع هر حادثه کوچک و بزرگی موضوع جدیدی نیست. ولی چیزی که دیروز آن را به فاجعه و بحران تبدیل کرد ناآگاهی مردم از اصول رفتاری در محل واقعه بود؛ هرچند شخصا فکر می‌کنم ضریب نفوذ اینترنت و رسانه‌های مجازی بین عموم مردم و «میل به دیده‌شدن» در شبکه‌های اجتماعی نیز بی‌تاثیر نبود.
حالا با گذشت بیش از ۲۴ ساعت از فاجعه، خیلی‌ها از لزوم «آموزش» حرف می‌زنند: آموزش مردم برای خروج از مکانِ در معرض خطر، آموزش مردم برای واکنش هنگام بروز حادثه، آموزش مردم برای کمک به نیروهای امدادرسان و تسهیل رفت‌وآمد ایشان، آموزش مردم برای ترک محل حادثه، آموزش مردم برای عکس‌نگرفتن در محل حادثه (!)، آموزش مردم برای کنترل هیجان در محل حادثه و… هرچقدر هم که بعضی از این‌ها بدیهی به‌نظر برسد، گویا برای همه بدیهی نیست و آموزش رسمی و جدی لازم است.
از میان تمام راه‌های فرهنگ‌سازی و آموزش، شاید راهی موثرتر از «آموزش به کودکان» نتوان یافت. البته منظور این نیست که گروه‌های هدف بزرگسال نادیده گرفته شوند و فقط به آموزش‌های در مدرسه متمرکز شویم، اما دست‌کم می‌توان به‌جای اجرای طرح‌های نامنظم، موقتی و عملا بی‌فایده در مدارس (مثل مانورهای زلزله‌ای که مگر کداممان جدی می‌گرفتیم؟)، آموزش‌های کاربردی هنگام مواجهه با حادثه و بحران را در برنامه رسمی آموزش‌وپرورش گنجاند. طبعا دامنه آن نیز باید بسیار گسترده باشد: از اولین واکنش‌های فردی گرفته تا نحوه اطلاع‌رسانی، فعالیت در فضای مجازی، همکاری گروهی، کمک‌های اولیه، کنترل هیجانات و فشارهای روانی، همکاری با نیروهای امدادی، همراهی با بازماندگان و غیره.
امیدواریم پس از شنیدن خبر سلامتی آتش‌نشانان عزیزمان، از فردا همه‌چیز را به فراموشی نسپاریم و دیگر نگذاریم هیچ حادثه‌ای به فاجعه تبدیل شود. امیدواریم آموزش‌وپرورش کشور بیش از هر نهاد و سازمانی به اهمیت آموزش کودکان و نوجوانان واقف شود و کوتاهی بیش از این را جایز نداند.
عکس از مهدی بلوریان