آشنا کردن کودکان با انواع مغالطه / قسمت ششم
سحر سلطانی//
مغالطه پهلوانپنبه یا مترسک پوشالی
مینا: مهمترین مساله من در مدرسه سختگیریها و تکالیف زیادی است که معلمها میدهند.
مادر: مساله شما این است که هر کار دوست دارید انجام بدهید، هر وقت دوست دارید بیایید یا بروید، با هر کسی معاشرت کنید، لباسهای مبتذل بپوشید، چیزهای غیر اخلاقی ببینید و گوش کنید و کسی هم به شما تذکر ندهد.
—
سعید: هر فیلم و سریالی مناسب دیدن بچهها نیست.
مینا: باز هم شروع کردی؟ مشکل «فیلم مناسب» نیست بلکه هزینهای است که برای خریدن این فیلمها داده میشود، به نظر شما نباید برای فرهنگ هزینه داد و بچه باید مفت و مجانی با فرهنگ شود!
—
مینا: در این مجتمع وسیلههای بازی برای بچهها اصلا ایمن نیستند و بهتر است مراقب استفاده بچه از آنها باشیم.
سعید: یعنی در پارکها و شهربازیها و سایر مجتمعها وضعیت بهتری برقرار است؟ بچهای که زمین نخورد بزرگ نمیشود، تو میخواهی بچهننه تحویل جامعه بدهی ولی من حوصله بچه لوس ندارم.
—
مینا: مدرسه نیازمند کمک والدین است برای مجهز کردن آزمایشگاه علوم. به نظرت چقدر کمک کنیم؟
سعید: کمک کنیم تا موش و قورباغههای بیگناه را سلاخی کنند و یک مشت بچه معصوم را تبدیل به قصاب کنند؟ من ترجیح میدهم برای ساخت سالن ورزشی کمک کنم تا کشتارگاه جانوران!
***
یکی از رایجترین مغالطهها بین کودکان و نوجوانان و والدین در همه دنیامغالطه پهلوان پنبه یا مترسک پوشالی است. کسی ادعایی طرح میکند که تا حد زیادی قوی و مقدماتی مستند و منطقی حامی آن است، ما مخالفیم و در عین حال استدلال قوی برای رد این ادعا نداریم، تنها چاره باقی مانده این است که به این ادعا حمله کنیم. چطور؟ ساده است یا ضعیفترین بخش ادعا را انتخاب میکنیم و فقط روی آن مانور میدهیم و کل ادعا را به همان بخش کوچک تقلیل میدهیم یا اینکه ادعا را تحریف میکنیم یا اصطلاحا «حرف در دهن طرف میگذاریم»؛ برای اینکار کافی است یک تصویر خیالی یا کاریکاتوری از بخشی از ادعای طرف مقابل بسازیم و بعد به آن تصویر خیالی که ذهن خودمان ساخته حملات کوبنده کنیم. بله ما موفق شدیم ابتدا به جای اقامه دلیل در مقابل یک استدلال قوی یک تصویر ضعیف و یا حتی فاسد بسازیم و بعد این تصویر ضعیف را نقد کنیم و طرف مقابل را شکست بدهیم.
فرض کنید باید با یک پهلوان سنگین وزن کشتی بگیرید زورتان به او نمیرسد با کمک کاه و پوشال یک مترسک پوشالی و پنبهای بسازید. آیا زمین زدن این مترسک سخت است؟ بدون شک خیر. خب حالا این تصویر را برای کودکتان عینی کنید. به اون نشان بدهید استدلال قوی مانند کشتی گرفتن با شما و تحریف بخشی از ادعا مانند کشتی گرفتن با یک عروسک پنبهای است.
این مغالطه یکی از یهترین روشهای منحرف کردن نقادی منطقی است زیرا در بسیاری از بحثها هدف از طرح این مغالطه خدشهدار کردن شان و شخصیت و مقبولیت طرف بحث است، هیچ منتقدی به «سختگیریهای بیمورد اولیای مدرسه»؛ دوست ندارد به هرج و مرج و بیبند و باری اخلاقی متهم شود و حتی ممکن است به جای پیگیری نقد خود شروع به دفاع از خود در برابر تصویر تحریف شده از ادعایش بپردازد که متاسفانه افتادن در تله مغالطهگر است.
راه چاره برای مواجهه با مغالطه پهلوانپنبه چیست؟
در دام مغالطهگر نیفتیم، او میخواهد با هر ترفندی که شده شما را وادار به دفاع از خود یا بخش کوچکی از ادعای خود که مورد تحریف واقع شده بنماید. جمله طلایی: «چیزی که من گفتم این نبود به جای نسبت دادن حرفهای خودتان لطفا پاسخ من را بدهید.» چارهساز است. گفتوگو را ادامه دهید و هربار از او بخواهید اگراحیانا ادعای طرح شده در بحث را متوجه نشده درک او را از ادعای خود اصلاح کنید. با آرامش و صبر و طرح مثالهای متنوع دیگر ادعای خود را پی بگیرید.
از کودکان و نوجوان بخواهیم در قبال افرادی که به راحتی به تحریف خواسته یا ادعای آنها میپردازند خود را نبازند، تصویری که فرد از آنها ساخته را با قاطعیت اصلاح کنند و ادعای خود را تکرار کنند. به خودشان و منطق حرفهایشان اعتماد داشته باشند. «اعتماد به نفس» کودکان به آنها امکان پافشاری بر عقیده منطقی را خواهد داد. مهارت «خوب گوش دادن» به تحریفهای مغالطهگر در حین بحث به آنها امکان میدهد ایده اصلی خود را تکرار کرده و به طرف مقابل گوشزد کنند حرفش بی ارتباط به بحث اصلی است.