کتاب خواندن رشد مغزی کودکان را تسریع میکند
برگردان: محمدرضا بزمآرا//
بر پایه یک پژوهش جدید، کتاب خواندن برای بچهها کارکرد مغزیشان را رشد داده وعملکرد آنها را در زندگی اجتماعی و تحصیلی آتی ارتقا خواهد داد.
اسکن مغزی کودکان 3 تا 5 سال نشان داده است هنگامی که برای کودکان کمسال قصه گفته میشود قسمتهایی از مغز (بخشهای مرتبط با درک کلمات، مفاهیم و حافظه) او فعالتر میشود. همچنین وقتی کودکان بزرگتر به داستان گوش میدهند یا کتاب میخوانند، این بخشها فعالتر میشود.
سرپرست تیم پژوهش، دکتر جان هوتون، میگوید: «کتابخواندن نقش بسیار مهمی در ساختن شبکه عصبی مغز دارد و کودکان را برای گذار از مرحله ارتباط کلامی به ارتباط نوشتاری یاری میدهد.»
به گفته تزیپه هاروییتز کاروس، یکی از محققین این پژوهش و مدیر مرکز «پیمایش خواندن و سواد کودکان در بیمارستان کودکان سینسیناتی»، پیشرفت این نواحی مغز از سنین بسیار پایین شروع میشود و جالبتر اینکه این نواحی مغز، در بین کودکانی که در خانهای کتابدوست زندگی کردهاند فعالیت به مراتب بیشتری دارد.
هاروییتز کراوس میگوید: «هرچه بیشتر برای کودکتان کتاب بخوانید، کمک بیشتری به رشد و پیوستگی نرونهای عصبی این ناحیه میکنید، و از این راه، شبکههای عصبی مغز به گونهای توسعه پیدا میکنند که برای پیشرفت توانایی خواندن کودک در آینده مفید است.»
آکادمی پزشکی کودکان امریکا پیشنهاد میکند که والدین از زمان نوزادی کودک برای او کتاب بخوانند.
هاروییتز کاروس میگوید: «محققین به منظور سنجش میزان کتابدوست بودن خانهها، جنبههای مختلف ارتباط کودکان با کتاب شامل مقدار کتابخوانی برای کودکان، میزان دسترسی آنها به کتاب و تنوع کتابها را در نظر گرفتند.» به گفته هاروییتز کاروس، هماینک محققین بر این پرسش تمرکز کردهاند که کدام یک از این جنبهها، تاثیر بیشتری بر پویایی مغز کودکان دارد.
در پژوهش دیگری دایره واژگانی که در کتابهای مصور کودکان استفاده شده بودند در مقایسه با لیست عبارات و کلمات متداول در کلام والدین خردسالان تحلیل شد. این پژوهش نشان داد کتابهای مصور کودکان نسبت به زبانی که والدین برای صحبت با کودکانشان از آن استفاده میکنند، دارای کلمات متنوعتری هستند و این بهآن معنیاست کتاب خواندن برای یک کودک موجب میشود او با کلماتی آشنا شود که در غیر این صورت با آنها آشنا نمیشد.
به گفته دکتر بری زاکرمن استاد پزشکی کودکان در دانشگاه بوستون، در گذشته نیز تحقیقات زیادی نشان داده بود که بچههایی که از سنین کم در ارتباط با کتاب قرار میگیرند در طیف گستردهای از کارها، کارکرد بهتری دارند. آنها دایره واژگان گستردهتر، سواد بالاتر، و قدرت تمرکز و توجه بیشتری دارند و برای رفتن به مهدکودک آمادهتر هستند.
بخشی از پژوهشها اثر مثبت کتابخوانی بر کودکانی را که در برنامه دسترسی به کتاب و کتابخوانی شرکت داشتند نشان داد. این برنامه، طرحی بود که زاکرمن برای کتابخوانی کودکان اجرا کرد. در این برنامه پزشکان و پرستاران کتابهایی بین کودکان 6 ماه تا 5 سال توزیع میکردند و توصیههایی به والدین آنها ارائه مینمودند.
به گفته زاکرمن با وجود اینکه پژوهشها منافع حاصل از چنین برنامههایی را نشان دادهاند، «مطالعاتی که تغییرات مغزی را نشان میدهند(مانند مطالعه هاروییتس کراس) نسبت به مطالعاتی که به بررسی تغییرات رفتاری میپردازند، ممکن است از جنبه سیاسی توجه بیشتری جلب کند. نباید اینگونه باشد ولی این ممکن است.»
برنامه کتابخوانی زاکرمن از پنج یا شش سال پیش بودجه فدرالش را از دست داد. اگر چه هنوز هم از طریق بودجه ایالتی و کمک بخش خصوصی تامین مالی میشود.
تحقیقات اخیر علاوه بر محیا کردن شرایطی برای پشتیبانی از سیاستها و برنامههای جدید، میتواند برای پیشرفت روشهای تشخیصی هم مفید باشند. هاروییتز کراوس میگوید یک دکتر میتواند برای تشخیص مشکل کودکی که دچار علائم اولیه اختلال یادگیری ست از MRI استفاده کند. این مطالعات اطلاعاتی در مورد ویژگیهای شبکه عصبی نیمکره چپ مغز به ما داده که با استفاده از آن و از طریق نتایج اسکن مغزی میتوان به تشخیص نوع مشکل پرداخت.
البته هنوز روشن نیست کودکانی که سطح فعالیت مغزی پایینتری دارند عملکردشان در آینده چگونه خواهد بود. هاروییتز کراوس میگوید: «گمان میکنم این موضوع بر آینده افراد موثر خواهد بود. رشد مغز از بدو تولد تا شش سالگی بسیار سریع است و ارتباط بیشتر با کتاب به گونهای موجب رشد و گسترش شبکه عصبی مغز خواهد شد که برای آینده کودکان مفید است.»
خواندن کتاب برای کودکان فوایدی فراتر از بهبود عملکرد و تواناییهای ذهنیشان در پی دارد. زاکرمن میگوید: «این مطلوبترین فعالیتیاست که شما میتوانید با کودکتان انجام دهید. کتابخوانی احتمالا آرامترین زمانیاست که کودکان با والدینشان در تماس فیزیکی نزدیکی به سر میبرند و بر والدینشان تمرکز میکنند.»
***