هرسال 3500 کودک به بیماران سرطانی در ایران اضافه می‌شوند
فاطمه خوش‌نوا//
سالیانه 3500 کودک و نوجوان ایرانی به سرطان مبتلا می‌شوند. این خبر در نشریه خبری اخبار پزشکی، به تاریخ 16 مهرماه از قول رییس سازمان نظام پزشکی ایران، منتشر شده است.
این‌طور که رییس سازمان نظام پزشکی بیان کرده است 20 تا 30 درصد از این موارد، سرطان خون هستند. خبر خوب اما این است که بیش از 85 درصد از کودکان و نوجوانان مبتلا به سرطان درمان می‌شوند.
انجمن سرطان در امریکا، در سال 2014 گزارش داده است که شانس ابتلای کودکان و نوجوانان به انواع سرطان، یک نفر به ازای هر 285 نفر است. در سال 2014، بیش از دوهزار و دویست کودک و نوجوان، به یکی از انواع سرطان‌های مغز و سیستم عصبی مبتلا شده‌اند. اغلب نوع سرطان‌هایی که در کودکان رخ می‌دهند، با سرطان‌های بزرگسالان متفاوت است. سرطان‌هایی که در دوران کودکی رخ می‌دهند، معمولا ناشی از تغییرات ژنتیکی (تغییر در DNA) هستند و این به‌آن معناست که تغییرات مورد نظر در زمان جنینی و یا خیلی زود پس از تولد رخ داده‌اند. یک تفاوت دیگر آن است که سرطان‌های کودکان، معمولا درمان‌پذیر‌تر از سرطان‌های بزرگسالان است و این خبر خوبی است.
بدن کودکان بسیار بهتر به شیمی درمانی جواب می‌دهد و آنها قادرند واکنش‌های نسبت به شیمی درمانی را بهتر مدیریت کنند. اما باید توجه داشت که عوارض بلند‌مدت این درمان‌ها برای کودکان مدنظر قرار گیرد. بنابراین نیاز است مراقبت‌های پیگیرانه برای آنها انجام شود.
سرطان‌های شایع در دوران کودکی شامل : سرطان خون ( لوسمی)، تومورهای مغزی و سیستم اعصاب مرکزی، نروبلاستوما، تومور ویلمز و هوچکین هستند. عوامل مختلفی موجب بروز سرطان‌های گوناگون هستند. اما باید توجه داشت که عوامل خطری که مرتبط به سبک زندگی هستند، از رایج‌ترین عوامل خطر در بروز انواع سرطان‌ها در بزرگسالان هستند، به عنوان مثال چاق‌بودن، خوردن غذاهای ناسالم، بی‌تحرکی، کشیدن سیگار و مصرف الکل از جمله عواملی هستند که در بزرگسالان عامل خطر بروز سرطان هستند.
اما نقش سبک زندگی ناسالم در بروز سرطان در کودکان به پررنگ بودن نقش آن در بروز سرطان در بزرگسالان نیست زیرا برای اینکه سبک زندگی ناسالم روی بدن اثر بگذارد، به زمان زیادی نیاز است ( چندین سال) بنابراین به نظر نمی‌رسد اثر چندانی در ایجاد سرطان در کودکان داشته باشد. اما یک سری فاکتورهای محیطی هستند که موجب بروز سرطان در کودکان می‌شوند، به عنوان مثال قرار گرفتن در معرض تشعشعات الکترومغناطیسی یا در معرض دود سیگار والدین بودن، در برخی مطالعات به عنوان عامل بروز برخی سرطان‌ها در کودکان معرفی شده‌اند.
بعضی مطالعات نیز نشان داده‌اند وجود آلاینده‌های محیطی هم موجب بروز سرطان در کودکان می‌شود. هوای آلوده، استفاده از سموم کشاورزی غیر مجاز و استفاده از حشره‌کش‌ها در منزل از دسته این عوامل هستند. تحقیقات زیادی هم در مورد تاثیر استفاده زیاد از تلفن همراه و در معرض امواج وای فای قرار گرفتن در بروز سرطان در کودکان هشدار داده‌اند.
به طور کلی مطالعات نشان می‌دهند هر عاملی که موجب تغییر در DNA سلولی بشود ( DNA یک ماده شیمیایی است که در تمام سلول‌های بدن وجود دارد و ذخیره ژنتیکی ما را می‌سازد)، موجب بروز سرطان خواهد شد. بنابراین قرار گرفتن در معرض امواج و تشعشعات یا مواد شیمیایی خاص، احتمال بروز سرطان در کودکان را افزایش می‌دهد. به عنوان مثال به گزارش مجله علمی ساینس، قرار گرفتن در معرض آفت‌کش‌ها، احتمال بروز سرطان خون را در کودکان به میزان 47% افزایش می‌دهد.
به دلیل اینکه هنوز اطلاعات کافی در مورد ژن‌ها و تغییرات ژنی که در کودکان موجب بروز سرطان می‌شوند، وجود ندارد، به نظر می‌رسد تنها راه پیشگیری از بروز سرطان در کودکان، پیشگیری از قرار گرفتن در معرض عوامل خطر باشد. هر چند در برخی موارد قرار گرفتن در معرض عوامل ایجاد کننده سرطان (کارسینوژن‌ها) غیر قابل اجتناب است و نیاز به تمهیدات و ساختارهای مناسب کشوری، منطقه‌ای و جهانی دارد.
تشخیص سرطان در کودکان معمولا به سادگی صورت نمی‌گیرد. البته این به سن و نوع سرطان هم بستگی دارد. برخی از علایم هستند که والدین باید به آنها توجه کنند. به عنوان مثال مراقب این علامت‌ها در کودکتان باشید:
– برآمدگی غیر معمول یا تورم
– رنگ‌پریدگی غیر قابل توضیح و از دست دادن انرژی
– کبودشدن بدن به سادگی
– درد مداوم در یک منطقه از بدن
– شلی عضلانی
– تب با علت ناشناخته و یا بیماری که بهبود پیدا نمی‌کند
– سردردهای مکرر، اغلب با استفراغ
– تغییرات ناگهانی در چشم یا بینایی
– کاهش وزن غیر منتظره و ناگهانی
در صورت مشاهده هر کدام از این موارد حتما با پزشک متخصص کودکان مشورت کنید.
در صورت تایید سرطان، جراحی، شیمی‌درمانی و یا پرتودرمانی از روش‌هایی هستند که بسته به نوع و مشخصات سرطان و شرایط کودک برای درمان انتخاب می‌شوند. بسیاری از سرطان‌های کودکی قابل درمان هستند. مطالعات نشان داده‌اند که میزان بهبودی در برخی سرطان‌های خون 89 و در برخی دیگر 64 درصد است. این امر بستگی به زمان تشخیص و عوامل متعدد دیگری دارد. درمان سرطان هزینه سنگینی را بر دوش خانواده‌ها می‌گذارد بنابراین علاوه بر حمایت‌های روانی و عاطفی، گسترش و قدرت بخشیدن پوشش بیمه‌ای برای کودکان از اهمیت بالایی برخوردار است.