سحر سلطانی//

کتاب سه قصه نوشته امبرتو  اکو، کتابی دیالوگ محور و مصور است که کودکان را ترغیب می‎کند با نگاهی عمیق و ذهنی پرسشگر با  مفاهیمی همچون جنگ، تفاوت‎ها، قدرت، مرزها، محیط زیست و «دیگری» مواجه شوند. اگر می‎خواهید کودکتان را تشویق کنید تا مفاهیم را به شکل اساسی به چالش بکشند؛ سه قصه انتخاب خوبی است.

داستان اول: بمب و ژنرال

در قصه اول اومبرتو اکو به سراغ مفهوم «جنگ و صلح» می‎رود، ژنرال به دنبال بهانه است برای راه انداختن جنگی خونین. برای کسب قدرت باید جنگید و حقیقت از آن کسی است که پیروز است. قوه تعقل و ذهن اندیشنده انسانی نمی‎تواند به کسب قدرت کمک کند بلکه این بمب‎ها هستند که می‎توانند میزان حق و مقیاس حقیقت شوند. امبرتو اکو به سراغ کودکان کوچک می‎رود با طرح قصه‎ای پر چالش میان مفهوم جنگ و صلح  به طرح سوالاتی تاریخی و فلسفی می‎پردازد. جملات کوتاه و گفت‎وگوها و تصاویر به کمک ذهن کودک می‎آیند. گویی هدف، تحریک ذهن‎های کوچک با تجارب اندک برای طرح سوالات بزرگ است. این داستان تمام قد مبلغ صلح است و نویسنده می‎داند باید به سراغ کودکان به عنوان پاسداران راستین صلح برود. بمب‎هایی که قرار است در مسیر جنگی خونین قرار بگیرند از اتم‎های کوچکی لبریزند که می‎خواهند سرنوشت و نقشه را تغییر دهند. این اتم‎ها مانند مونادهای («موناد» لفظی است که لایب‎نیتس به جوهر اطلاق می‎کند. واحدی است منفرد و بخش‎ناپذیر و عنصری ریز اما جهان‎شمول.) لایب‎نیتس در بردارنده حقیقت هستی‎اند. آنها نقشه اصلی رسیدن به شادی را با خود دارند؛ شادی نتیجه صلح است و برای رسیدن به صلح باید کودکان را بر اساس پرسش‌هایی اساسی پرورش داد. وقتی حقایق متکثر بین افراد بشر قابل تفاهم نیست آیا باید به جنگ‎های خونین روی آورد؟ آیا واقعا یک حقیقت مطلق وجود دارد که برای حفظ آن باید جنگید؟

 

داستان دوم: سه فضا نورد

در این قصه، اومبرتو اکو به سراغ داشته‎های مشترک بشری فارغ از مرز، زبان، قومیت و تاریخ می‎رود. تنها داشته‎ای که بشر برای نسل‎های بعد و کودکان به یادگار می‎گذارد چیست؟ سوالی که در این داستان با سفر سه فضا نورد امریکایی و چینی و روسی به مریخ مطرح می‎شود. سه رقیب بی اعتماد از مرزهای زمین می‎گذرند و در مریخ با هدفی واحد کنار هم قرار می‎گیرند: اکتشاف. کشف و پرده برداشتن از نادانسته‎ها مهمترین لذت مشترک بشر است.

این قصه مانند تمثیلی است از کودکان به عنوان سفیران آینده در مواجهه با موقعیت‎های کشف نشده. اولین پرسش از توان و توشه راه است. به عنوان سفیران آینده چه در خورجین دارید؟ زمین و محیط زیست تنها دارایی مشترک کودکان فرداست، فیلسوف برای جلب توجه کودکان به این مهم در قصه خود فضانوردان را در مواجهه با یک مریخی قرار می‎دهند که 6 دست دارد و هیچ تجربه‎ای از زمین ندارد. از جنگ‎ها، صنایع، تکنولوژی، آلودگی‎ها، تصادفات، مواد شیمیایی و… هیچ نمی‎داند و با شگفتی تلاش می‎کند عمق ویرانگری‎ها را بفهمد. مرزها برداشته می‎شود اهل هر گوشه زمین باشی باید پاسخ‎گوی سوالات مریخی باشی. امبرتو اکو در جریان گفت‎وگوها ذهن کودکان را به این چالش فرا می‎خواند تا داشته‎های خود و مسوولیت در قبال آنها را ارزیابی کند.

 

داستان سوم: کره‎ای دیگر

امپراطوری خودشیفته عزم خود را جزم کرده تا هرطور که بشود تمدن سیاره خودش را به کرات دیگر منتقل کند. او مطمئن است بهترین روش زیستن و تمدن همانی است که او در سیاره‎اش دارد و بقیه جاها باید به زور هم که شده این بهترین تمدن را بپذیرند. اکو در قصه سوم توجه کودکان را به تکثر حقایق و روش‎های زیست جلب می‎کند و لذت کشفی که در دل این تفاوت‎هاست. اینکه تفاوت‎ها و اختلاف نظرها مهمترین عامل اکتشاف و لذت هستند. نگریستن به یک امر از زوایای مختلف مهارتی است که نباید با اعمال قدرت و زورگویی منکوب شود. حقیقت یک متاع که در دست یک نفر باشد نیست بلکه به شکل جمعی ساخته و در واقع به شکل جمعی کشف می‎شود.

سوتفاهم‎ها و اختلافات و دشمنی‎ها از جایی شروع می‎شوند که افراد تصور می‎کنند بهترین تمدن یا تنها حقیقت مطلق را در چنته دارند و سایرین بویی از حقیقت نبرده‎اند. پرسش اساسی که اکو در قصه سوم برای کودکان مطرح می‎کند بیشتر نوعی دعوت‎نامه است برای فرا گرفتن مهارت نگریستن از زوایای مختلف به یک قضیه یا یک مفهوم. مهارتی که منجر به مدارا و صلح می‎شود و به کودکان می‎آموزد برای فهم نظرات سایرین سعی کنند خود را در جایگاه او تصور کنند و به تکثر آرا که زاییده موقعیت‎های گوناگون است احترام بگذارند و زندگی را عاری از تفاوت‎ها و لذت‎های ناشی از آن نخواهند.

***

کتاب سه قصه توسط غلامرضا امامی با طراحی و کیفیت مناسب ترجمه شده و به قیمت 19000 تومان توسط نشر چکه منتشر شده است.

(Visited 105 times, 1 visits today)