IMG-20150220-WA0001

فاطمه خوشنوا//

شاید یکی از چالش‌انگیزترین امور برای والدین و کودکان شیرخوارشان از شیر گرفتن[۱] کودکان باشد. از شیرگرفتن در واقع جریانی زمان‌بندی‌شده برای جایگزینی یک روش تغذیه‌ای با روشی دیگر است؛ یعنی ترک تغذیه از طریق پستان یا شیشه شیر و استفاده از فنجان یا قاشق به‌جای آن. این امر ممکن است برای مادر و کودک تجربه‌ای آسیب‌زا باشد، اگر آمادگی‌های لازم برای آن وجود نداشته باشد و مادر آموزش کافی برایش ندیده باشد. گرفتن از شیر برای کودک تجربه روانی ناخوشایندی است، زیرا مهم‌ترین منبع لذت را از دست می‌دهد و تغییری بزرگ در تغذیه‌اش ایجاد می‌شود. از سوی دیگر مادر نیز، به‌دلیل وابستگی‌ای که به کودک طی زمان شیردهی پیدا کرده، نوعی «از دست دادن» پیش روی خودش می‌بیند. مادران اغلب در این مرحله با سوالات و چالش‌های متعددی روبرو می‌شوند و گاه ممکن است روش‌های نادرستی بدین منظور به‌کار برند. به‌عنوان مثال، روش‌های نادرستی اتخاذ می کنند که دوستان و آشنایانشان توصیه کرده‌اند؛ بعضی روی پستان خود چسب می‌زنند و عده‌ای هم فلفل یا رب گوجه‌فرنگی! از سوی دیگر برخی والدین تلاش می‌کنند فرایند از شیرگرفتن کودک را، که باید جریانی مدت‌دار باشد، ظرف یک تا دو روز به اتمام برسانند. آیا این روش‌ها درست و علمی‌اند؟ چه زمانی مناسب‌ترین زمان برای از شیر گرفتن است؟

در واقع فرایند از شیر گرفتن از زمانی شروع می‌شود که کودک شروع می‌کند به خوردن مواد غذایی به‌جز شیر مادر. اکثر شیرخواران علایم آمادگی برای این کار را از ۶ ماهگی نشان می‌دهند، یعنی از زمانی که تغذیه تکمیلی برایشان شروع می‌شود. در جریان تغذیه تکمیلی باید نکات مهمی مدنظر قرار داد؛ بدین معنا که، علاوه بر توجه به روش مناسب آشناسازی کودک با انواع مواد غذایی، مراقبت از بروز یا عدم بروز حساسیت غذایی و شناسایی منابع ایجادکننده حساسیت، باید به شیوه‌های آشناسازی نیز توجه کرد. به‌عنوان مثال، اگر کودک این درک را پیدا کند که والدین از طریق قاشق یا فنجان فقط دارو و مواد غذایی تلخ به وی می‌دهند، بعد از گرفتن از شیر هم به استفاده از فنجان و قاشق روی خوشی نشان نمی‌دهد و این امر موفقیت فرایند از شیر گرفتن را تهدید می‌کند.

از سوی دیگر، یک خصلت مهم تکاملی در کودک ۸ تا ۹ ماهه به مادر یا مراقب کمک می‌کند قدمی بزرگ برای دستیابی به اهداف از شیر گرفتن بردارد: تقلید! کودک در این سن به تقلید حرکات بزرگ‌ترها علاقه بسیاری از خود نشان می‌دهد، مثلا تمایل دارد مانند آنها از قاشق استفاده کند یا فنجان را به‌سمت دهانش ببرد. علاوه بر آن، کودک در این سن، به‌لحاظ تکاملی و جسمانی، برای نگهداشتن قاشق یا فنجان در دستش مهارت کافی دارد. با این وصف بخش بزرگی از مشکل حل شده است! کودک شما از همان ۶ ماهگی آماده شروع فرایند از شیر گرفتن است؛ پس این کار را به هفته آخر ۲ سالگی موکول نکنید. این امر به معنای آن نیست که کودک را از همان ۶ ماهگی از شیر مادر محروم نمایید، بلکه بدان معناست که به‌طور طبیعی از این سن وعده‌هایی از شیر مادر با وعده‌های غذای تکمیلی جایگزین می‌شود که این همان فرایند از شیرگرفتن است.

وقتی از شیر گرفتن را در این سن شروع می‌کنید، تمام توجهتان را به نیازهای کودکتان معطوف کنید. همان‌گونه که شیردهی باید بر نیازهای شیرخوار مبتنی باشد، در فرایند از شیر گرفتن نیز سرعت یا الگوهای جایگزینی شیر مادر با تغذیه تکمیلی باید بر نیاز کودک مبتنی باشد. به‌عنوان مثال، اگر کودک، به‌دلیل برخی بیماری‌ها یا حساسیت‌های غذایی، هنوز باید وعده‌های شیر مادر را به میزان بیشتری مصرف کند، فرایند از شیر گرفتن را با شرایط کودک تنظیم کنید. بهتر است فرایند جایگزینی را با روزی یک وعده شروع کنید؛ یعنی یک وعده از شیر مادر را با غذای دیگری جایگزین کنید که جزوی از برنامه تغذیه تکمیلی کودک است. حال فرض کنید کودک بیمار است و تمایلی به غذا ندارد، اما به تغذیه از طریق پستان علاقه نشان می‌دهد. اینجا باید نیاز کودک و شرایط وی ملاک باشد، حتی اگر حس کنید در روند از شیر گرفتن وقفه‌ای رخ داده است. به یاد داشته باشید فرایند از شیر گرفتن زمان‌بر و کند است. هرگز شتاب‌زده عمل نکنید؛ این امر باید ماه‌ها طول بکشد.

یک نکته دیگر هم به خاطر بسپارید: همیشه اولین و آخرین وعده‌های شیر برای کودکان مهم‌ترین وعده‌ها هستند. بنابراین تا زمانی که کودک هنوز آمادگی ندارد، آنها را حذف یا جایگزین نکنید. بهتر است اولین وعده شیری که جایگزین یا حذف می‌شود وعده میانه روز باشد؛ مخصوصا هنگامی که کودکتان یک ساله یا بزرگ‌تر است، وعده وسط روز باید کاملا حذف شده باشد. اگر حذف این وعده موفقیت‌آمیز بود، شروع کنید به حذف باقی وعده‌ها، اما همچنان برای اولین و آخرین وعده شیر خوردن صبور باشید و دست نگه دارید. وعده شب معمولا باید آخرین وعده‌ای باشد که جایگزین می‌شود.

اگر به این روش عمل کنید، دیگر نیازی نیست برای از شیر گرفتن کودک خویش به راه‌های عجیب و ترسناک پناه ببرید؛ نه استفاده از فلفل و رب گوجه‌فرنگی و بتادین، نه چسب و پانسمان روی پستان‌ها و نه تظاهر به درد و بیماری، دیگر نیازی به هیچ‌کدام نیست. این‌گونه خواهید توانست تجربه‌ای سرشار از آرامش، مراقبت و حمایت برای کودکتان خلق کنید. با این شیوه هم مادر و هم کودک رنج عاطفی کمتری تحمل می‌کند. بسیاری از مادران، به‌دلیل اتخاذ شیوه‌های نادرست برای از شیرگرفتن کودکشان و عدم زمان‌بندی مناسب، هم خود و هم کودک خود را به شوک عاطفی دچار می‌کنند که آثار نامطلوب روانی برای هر دو و حتی کل افراد خانواده در پی خواهد داشت.

بنابراین بهتر نیست از شیر گرفتن را بدون درد و خونریزی انجام دهید؟!

***

[۱] Weaning

***

منابع:

 

(Visited 514 times, 1 visits today)