مطالعات درباره “نوجوانان و پیامهای وب با محتوای جنسی” چه میگویند؟
فاطمه خوشنوا//
امروزه یکی از دغدغهها در حوزه آسیبهای اجتماعی، رد و بدل شدن پیامهایی با محتوای جنسی در اینترنت است. این پیامها به شکلهای مختلفی همچون متن، عکس یا ویدئو، بین افراد در فضاهای مجازی دستبهدست میشوند. در اصطلاحِ عموم، به این امر، sexting گفته میشود. هر چند ممکن است بخشی از این پیامها جنبه تفریح و سرگرمی داشته باشند، اما همچنان به دلیل ماهیت غیر اخلاقی و غیر قانونیشان، موجب نگرانیهای متعددی هستند. این امر خصوصا برای خانوادههای داذای نوجوان، به عنوان منبعی از دلواپسی تبدیل شده است. نوجوانی دوره تکاملی پرخطری است و نوجوانان تمایل زیادی به تجربهگری و انجام رفتارهای مخاطرهجویانه دارند (Burke et al., 1997; van Nieuwenhuijzen et al., 2009) که این خصوصیات آنها را آسیبپذیرتر میسازد. برخی از خصوصیات شخصیتی که نوجوانان را مستعد آسیب میکند، هیجانخواهی [1] و تمایل برای انجام تجربههای جدید، کمبود و نقص در مهار کردن خویشتن و نگرش آنها نسبت به خطرپذیری است (Stephenson Hoyle, Palmgreen, & Slater, 2003; Zuckerman, 1979, 1994).
نوجوانانِ هیجانخواه، فعالیتهایی را که به واسطه آن، تجربیات جدیدتری را کسب میکنند، مطلوبتر دانسته و احتمال بیشتری دارد که درگیر چنین فعالیتهایی شوند. عوامل دیگری هم وجود دارند که این گروه سنی را بیش از سایرین، مستعد خطر میکند. به عنوان مثال، ممکن است نوجوانان به لحاظ شناختی، هنوز توانمندیهای لازم را برای فهم و نقدِ پیامهایی با محتوای جنسی نداشته باشند (Committee on Communications, American Academy of Pediatrics,1995). با این اوصاف، و با توجه به اینکه نوجوانان، بخش زیادی از زمان خود را در فضاهای مجازی سپری میکنند، میزان خطر و آسیب افزایش چشمگیری میکند.
مطالعات قابل توجهی در مورد پدیده پیامهای مجازی با محتوای جنسی، با هدف بررسی و جستوجوی یک پاسخ مناسب، انجام شده است. برخی مطالعات به بررسی میزان بروز این پدیده پرداختهاند که نتایج بسیار متفاوتی در بر دارند. به عنوان مثال مطالعهای که در سال 2012 انجام شده، میزان بروز این پدیده را 7% (Mitchell, Finkelhor, Jones, & Wolak, 2012)، مطالعه دیگری که در سال 2009 انجام شده، این میزان را 15% اعلام کرده (Lenhart) و مطالعه سال 2008 میزان آن را 48% تخمین زده است (National Campaign to Support Teen & Unplanned Pregnancy).
مطالعات دیگری نشان میدهند که برخی نوجوانان علاقه دارند تا این پیامها و تصاویر را با دوستانِ خود که با آنها رابطه عاطفی دارند، به اشتراک بگذارند. خصوصا تصاویری که از خودشان تهیه کردهاند در این خصوص، برایشان جذابتر است (2009 Lenhart,). حتی برخی از نوجوانان این کار را یک سرگرمی پنداشته و به نوعی آن را خلاقیت رسانهای میدانند (Hasinoff, 2012). گاهی هم، رد و بدل کردن این پیامها به دلیل تحت فشار بودن خصوصا برای دختران نوجوان، رخ میدهد (National Campaign to Support Teen & Unplanned Preg- nancy, 2008). مطالعات نشان میدهند که برخی نوجوانان نسبت به دریافت این پیامها و یا دستبهدست شدن تصاویر و عکسهای شخصیشان با مضمون و محتوای جنسی، ناراحت و آزرده میشوند (Phippen, 2012). میزان آسیبها خصوصا برای دختران بیش از پسران است (Ringrose et al., 2012; Ybarra & Mitchell, 2008).
آنچه در دنیای علمی امروز در مورد این پدیده، مشخص شده، بیانگر این حقیقت است که خطر در معرض قرارگیری و متعاقب آن، آسیب ناشی از این پیامها هم دختران و هم پسران را تهدید میکند. اما یکسری از عوامل هستند که احتمالِ دریافت یا مشاهده چنین پیامهایی را در فضای مجازی برای نوجوان افزایش میدهند. از این میان میتوان به سن، مشکلات روانشناختی و هیجانخواهی، اشاره کرد که هرچه این عوامل بالاتر یا بیشتر باشند، احتمال اینکه نوجوان پیامهایی با محتوای جنسی را دریافت کرده یا مشاهده نمایند، افزایش مییابد. اما از سوی دیگر و به طرزی کاملا متضاد، آسیبهایی که به نوجوانان پس از مشاهده یا دریافت چنین پیامهایی میرسد، با سن آنها رابطه عکس دارد. بهاین معنا که هرچه سن کمتر باشد، میزان آسیب بیشتر است. علاوه بر آن عوامل دیگری هم پیشبینی کننده میزان آسیب هستند. به عنوان مثال، دختران بیش از پسران آسیب میبینند و از طرف دیگر هر چقدر مشکلات روانشناختی بیشتر و روحیه هیجانخواهی کمتر باشد، میزان آسیب بیشتر خواهد بود (Livingstone , Görzig,2014) .
در نهایت، تمام مطالعات به بالا بردن سطح آگاهی و توانمندسازی نوجوانان و خانوادههای آنها، همچنین اتخاذ رویکردهای مناسب در مدارس، تاکید دارند (Rich M, Bar-On M, 2001) ، (Christina Grant,2003).
[1] sensation seeking