سه راهکار برای فریاد نزدن بر سر کودکان
دکتر جفری برن‌اشتاین روانشناس، مربی زندگی و اجرایی، و مربی انگیزشی در فیلادلفیا و حومه است. در برنامههای رادیویی و تلویزیونی معروف شرکت کرده و همچنین مولف چهار کتاب معروف است. او در این نوشتار از راهکارهایی میگوید که والدین برای فریاد نزدن بر سر فرزندانشان میبایست آگاه باشند.
تحقیقات نشان داده است تنبیه کلامی شدید از سوی والدین ممکن است بر کودکان و نوجوانان تاثیرات مخرب زیادی بگذارد. نوجوانانی که والدینشان از دادوفریاد برای تنبیه استفاده میکنند، به‌احتمال بیشتری دچار بیماری‌های روحی و روانی میشوند و اعمالی مانند خراب کردن اموال عمومی، خشونت و پرخاشگری بیشتری از خودشان نشان میدهند. تحقیقات بیشتر نشان داد آثار تنبیه کلامی توهینآمیز متناوب با آثار تنبیه بدنی (مثل کتک یا سیلی زدن) مشابه است و می‌توان با آن قیاس کرد.
مدت زیادی است که روانشناسان کودک درباره این موضوع تحقیق میکنند. تحقیقی که در مجله ازدواج و خانواده در سال ۲۰۰۳ منتشر شد، نشان داد در خانواده‌هایی که در طول یک سال حدود ۲۵ بار یا بیشتر اتفاقی رخ داده که در پی آن بر سر کودکان فریاد زده شده است، بچههایشان نسبت به بچه‌های بقیه خانواده‌ها اعتمادبه‌نفس کمتر، پرخاشگری بیشتر و نرخ بالاتر افسردگی دارند. حاصل تجربه من در زمینه روانشناسی هم این بوده که فریاد زدن میزان اضطراب را نیز در کودکان افزایش میدهد. با توجه به اینکه اغلب پدرها و مادرها ممکن است کنترل اعصابشان را به‌راحتی از دست بدهند و فریاد بزنند، این یافتهها انگیزه خوبی برای جلوگیری از فریاد، به‌خصوص فریاد زدن همراه با تحقیر، است.
در اینجا برخی نکات مهم و موثر از کتابم، ۱۰روز تا کم کردن عصیانگری و سرکشی فرزند، برای کمک به شما در جهت کمتر فریاد زدن بر سر کودک یا نوجوانتان ذکر می‌شود.
۱– شنونده فعال باشید.
اگر در حال مجادله‌اید، سعی کنید ماجرا را از نگاه فرزندتان هم ببینید تا بفهمید احساسش چیست. پیشداوری نکنید، زیرا باعث می‌شود فرزندتان احساس کند از او انتقاد می‌شود و حالت دفاعی به خودش بگیرد. یکی از مراجعان من، به‌نام کِن، می‌گفت این جمله برای رویارویی با پسر ۱۲سالهاش، تروی، بیشترین کمک را کرده است: «لطفا بیشتر توضیح بده و به من کمک کن تا بفهمم چرا ناراحت شدهای». این جمله ساده به کِن یادآوری می‌کند قبل از سخنرانی کردن و تادیب، اول به حرفهای پسرش گوش بدهد. کن متوجه شد حتی اگر تروی در همان لحظه جوابی نداشته باشد، فرصتی برای گفت‌وگو و به اشتراک گذاشتن افکار پسرش در آینده ایجاد کرده است. همچنین گفتن این جمله باعث می‌شد کن حالت «سخنرانی» به خودش نگیرد؛ حالتی که تروی از آن متنفر است.
۲– سعی کنید با تلاش بیشتر برای فهمیدن، سرعت واکنش نشان دادن خود را کم کنید.
همانطور که در قسمت قبل توضیح داده شد، گوش دادن به شما کمک می‌کند به عمق ماجرا بروید و بفهمید واقعا در ذهن فرزند سرکش شما چه میگذرد. این موضوع شاید بهترین پادزهر برای فریاد زدن باشد. این فرآیند درک کردن به‌تنهایی نمیتواند جلو فریاد زدنتان را بگیرد، ولی حتما کمکتان می‌کند. سعی کنید با تجزیه‌وتحلیل بفهمید که انتظار دارید فرزندتان چه چیزی را تغییر دهد و سپس به‌صورتی کاملا منطقی آن را برایش شرح دهید. به‌عنوان مثال، وقتی با اتاق خوابی شلوغ و کثیف روبرویید، از خودتان بپرسید چه چیزی ایراد دارد و باید متوقف شود و چه چیزهایی اهمیت کمتری دارند. کایلا، مادر گوردون ۱۳ساله، متوجه شد که خیلی مهم نیست اگر لباسها کف اتاق ریخته باشد، ولی دیگر خرده‌چیپس باقیمانده از دو هفته پیش را در گوشه اتاق نمیتوان تحمل کرد. به عنوان مثالی دیگر، فکر کنید آیا ممکن است وقتی فرزندتان از حاضر شدن برای رفتن به مدرسه سر باز میزند، به این دلیل باشد که آن روز امتحانی دارد که آمادگیاش را ندارد؟ یا دخترتان میترسد گروه جدید دوستانش تاییدش نکنند و به همین دلیل ترس و عصبانیتش را سر شما خالی می‌کند؟ توجه داشته باشید سعی در درک و فهمیدن اینکه چه چیزی در زندگی فرزندتان در جریان است به کاهش سرعت واکنش احساسی و لحظهای شما کمک می‌کند. هر قدر شما دیرتر واکنش نشان دهید، این واکنش کمتر عاطفی و احساسی خواهد بود و در نتیجه به احتمال کمتری فریاد خواهید زد.
۳– همه‌چیز را به خودتان نگیرید و شخصی برداشت نکنید.
میگل روییز در کتاب خود، چهار موافقتنامه، مینویسد: «هیچ چیزی را به خودتان نگیرید (شخصی برداشت نکنید)… هیچ یک از کارهایی که دیگران انجام میدهند به‌خاطر شما نیست…» این نصیحت باارزشی است که باید همیشه به یاد داشت. اگر با دقت بیشتر به اغلب لحظاتی فکر کنید که بر سر فرزند سرکش خودتان فریاد میزنید، متوجه میشوید بر سرش فریاد زدهاید چون رفتارش را به خودتان گرفتهاید و شخصی برداشت کردهاید. فرزند سرکش شما حتی اگر قصد تحریک و اذیت کردن شما را داشته باشد، بیشتر در واقع به‌دلیل مشکلات و درگیریهای شخصی خودش، و نه شما، این کار را می‌کند. به یاد داشتن این مطلب کمکتان می‌کند تا بیش از اندازه ناامید و درمانده نشوید و کمتر بر سر بچه فریاد بزنید.
……………………….
برگردان برای الفبا: سارا رحیمی